Nieodpłatna pomoc prawna dla osób niezamożnych ma przysługiwać na etapie przedsądowym, jak i w postępowaniu przed sądami. Nie uda się jej jednak wprowadzić przed 2010 rokiem.
O przyznaniu nieodpłatnej pomocy prawnej będą decydować centra pomocy rodzinie (CPR) oraz ośrodki pomocy społecznej. Ma być ona przyznawana na etapie przedsądowym, jak i w postępowaniu przed sądami oraz organami administracyjnymi. To główne założenia projektu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej dla osób fizycznych, których autorem jest Ministerstwo Sprawiedliwości.

Wejście w życie

Celem projektowanej ustawy ma być zapewnienie niezamożnym obywatelom dostępu do usług prawniczych. Program nie ruszy jednak w tym roku.
- Ostatecznego projektu ustawy można spodziewać się w II kwartale bieżącego roku. Jednak ustawa z przyczyn budżetowych z pewnością nie wejdzie w życie przed 1 stycznia 2010 r. - podaje Wioletta Olszewska z Wydziału Informacji Ministerstwa Sprawiedliwości.
W ramach nieodpłatnej pomocy prawnej osoby niezamożne będą mogły uzyskać poradę prawną, a także reprezentację profesjonalnego pełnomocnika przed sądami oraz urzędami.
- Dziś nie ma możliwości otrzymania pomocy prawnej na etapie przedsądowym. Lukę tę wypełniają w granicach swoich możliwości organizacje pozarządowe - mówi dr Leszek Bosek z Uniwersytetu Warszawskiego.
- Ludzie często nie radzą sobie w kontaktach z instytucjami państwowymi. Tak więc samo udzielenie informacji o prawach obywatela i organach, które mogą im pomóc, jest niewystarczające - komentuje Grzegorz Wiaderek z Fundacji im. Stefana Batorego.

W gestii urzędu

Osoba ubiegająca się o przyznanie nieodpłatnej pomocy prawnej będzie musiała złożyć wniosek do powiatowego CPR. Na jego rozpatrzenie będzie 14 dni, w przypadku ubiegania się o zastępstwo procesowe 7 dni.
Jeżeli wnioskujący spełni określone w ustawie kryteria dochodowe oraz majątkowe, centrum wyda pisemne potwierdzenie o przyznaniu pomocy.
- Kwoty dochodu uprawniające do pomocy prawnej nie zostały jeszcze określone - informuje Wioletta Olszewska.
Odmowa lub cofnięcie pomocy już przyznanej ma następować w formie decyzji administracyjnej starosty lub kierownika powiatowego CPR. Decyzja taka może zostać cofnięta, jeżeli sytuacja finansowa wnioskodawcy ulegnie poprawie lub gdy podjęto ją na podstawie fałszywych informacji.
Oprócz wydawania potwierdzeń o przyznaniu pomocy centra mają udzielać podstawowych informacji prawnych. Mają to robić adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi oraz inne osoby uprawnione do świadczenia pomocy prawnej. Powiatowe CPR prowadzić też będą listy podmiotów świadczących pomoc prawną.