Niewypłacalność będzie oznaczać nieregulowanie zobowiązań pieniężnych. Nawet zadłużony przedsiębiorca będzie mógł wszcząć postępowanie naprawcze. Postępowanie naprawcze pozwoli zadłużonemu przedsiębiorcy zawrzeć układ z wierzycielami.
Aż 150 zmian do ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze wprowadza uchwalona 23 stycznia 2009 r. ustawa o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.
- Przede wszystkim rozszerzy się możliwość prowadzenia postępowania naprawczego - tłumaczy prof. Feliks Zedler. Jego zdaniem, dotychczasowe procedury są zbyt restrykcyjne, a w polskich realiach niewielu przedsiębiorców nie jest zadłużonych. Złagodzenie restrykcji nie może jednak prowadzić do tego, aby każdy niewypłacalny przedsiębiorca mógł wszcząć postępowanie naprawcze zamiast upadłościowego, dodaje profesor.

Zmiana definicji niewypłacalności

Tylko dłużnik, który nie płaci zobowiązań pieniężnych, będzie mógł zostać uznany za niewypłacalnego. Stan niewypłacalności łączy się więc wyłącznie z niewykonywaniem zobowiązań pieniężnych. Natomiast przed nowelizacją niewypłacalny był wówczas, gdy nie wywiązał się z jakichkolwiek swoich zobowiązań, również niepieniężnych, na przykład w terminie nie wykonał zamówionego dzieła.
- Przepis ten w części dotyczącej nieregulowania zobowiązań niepieniężnych był martwy - tłumaczy adwokat Ewa Załęga z kancelarii Prawnej Załęga i Partnerzy, która w swojej praktyce nie spotkała przypadku, aby sąd orzekł upadłość niewypłacalnego przedsiębiorcy, który nie wywiązał się ze swojego zobowiązania niepieniężnego i w terminie nie wykonał drugiego z kolei zobowiązania o charakterze niepieniężnym.
KONSEKWENCJE
Aby niezrealizowane zobowiązanie niepieniężne przekształcić w pieniężne, wierzyciel musi zażądać od dłużnika zapłaty i dopiero po niezrealizowaniu jej będzie mógł wystąpić o upadłość.

Zadłużenie przejściowe i niewielkie

Nawet zadłużony przedsiębiorca będzie mógł wszcząć postępowanie naprawcze, pod warunkiem że jego zadłużenie ma charakter przejściowy i jest niewielkie. Sąd zezwoli na wszczęcie przez zadłużonego przedsiębiorcę postępowania naprawczego, wówczas gdy oddali wniosek o ogłoszenie jego upadłości i zaistnieją np. warunki: opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań dłużnika nie przekracza trzech miesięcy i ich suma nie przekracza 10 proc. wartości księgowej jego majątku. Po wszczęciu postępowania naprawczego przedsiębiorca będzie składał wniosek o wpisanie informacji o tym do właściwego rejestru. Wykonywanie jego zobowiązań zostanie od dnia wpisu zawieszone, nie będą też naliczane odsetki, a także nie będą wszczynane postępowania zabezpieczające i egzekucyjne, a już wszczęte zostaną z mocy prawa zawieszone z wyjątkiem zabezpieczających i egzekucyjnych, które dotyczą wierzytelności nieobjętych układem.
Postępowanie naprawcze toczy się poza sądem i prowadzi je sam przedsiębiorca. Sąd sprawuje tylko funkcję kontrolną, a po zawarciu przez przedsiębiorcę układu z wierzycielami zatwierdzi go.
KONSEKWENCJE
Znowelizowane przepisy umożliwią większej liczbie przedsiębiorców przeprowadzenie postępowania naprawczego, restrukturyzację zobowiązań w drodze negocjacji z wierzycielami i odzyskanie zdolności konkurowania na rynku. Wzrost liczby postępowań naprawczych toczących się poza sądem odciąży pracę sądu.
Prowadzenie postępowania naprawczego pozwoli dłużnikowi zachować wiarygodność w oczach kontrahentów, wykorzystać dodatkowe kontakty handlowe oraz możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.



Przywilej dla wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo

Jeżeli wierzyciel ma ustanowioną hipotekę na nieruchomości, to w trakcie postępowania upadłościowego swojego dłużnika będzie zaspokajał się z niej zgodnie z charakterem tego zabezpieczenia. Wierzyciele, których wierzytelności zostały zabezpieczone rzeczowo, są uprzywilejowani w postępowaniu upadłościowym i łatwiej otrzymają swoje pieniądze. Nawet koszty postępowania upadłościowego związane z zapłatą za obwieszczenia i wynagrodzeniem syndyka zaspokajane są z ogólnych funduszy masy upadłości, a nie z pieniędzy uzyskanych z tak zabezpieczonych rzeczy. Wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo nie są objęci układem w postępowaniu z możliwością zawarcia układu
- Dlatego nawet po ogłoszeniu upadłości może być prowadzona egzekucja, gdy na przykład wierzyciel ma hipotekę ustanowioną na nieruchomości, w której jego dłużnik prowadzi przedsiębiorstwo i zalega z zapłatą zobowiązania - tłumaczy Wojciech Biernacki z Kancelarii Radców Prawnych Biernaccy.
Znowelizowane przepisy wprowadziły zmianę zasad obciążania masy upadłościowej i dopuszczają obciążenie składników masy upadłości, wówczas gdy wpis hipoteki został złożony w sądzie co najmniej na sześć miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zdarza się, że jednak wpis w księdze wieczystej lub w rejestrze zostanie dokonany w innych terminie, to wówczas zostanie wykreślony z urzędu. Sędzia komisarz powinien jednak w tym celu wydać postanowienie, w którym stwierdzi niedopuszczalność wpisu. Na to postanowienie można będzie wnieść zażalenie.
KONSEKWENCJE
Zmiana zasad obciążania masy upadłościowej doprowadzi do ograniczenia liczby wierzycieli, którzy uzyskali zabezpieczenie i chcą z niego skorzystać, obciążając składniki masy upadłości już po ogłoszeniu upadłości. Zabezpieczone będą tylko te wierzytelności, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości.
Z uwagi na trwające nawet kilka miesięcy postępowania wieczystoksięgowe ustawodawca przyjął za datę dokonania wpisu złożenie wniosku o wpis do hipoteki, a nie datę dokonania wpisu, ponieważ wnioskodawca nie ma żadnego wpływu na to, kiedy zostanie dokonany wpis.

Pięć kategorii wierzytelności

Wierzytelności zostały podzielone na pięć kategorii i zgodnie z nimi wierzyciele, którym one przysługują, będą zaspokajani z masy upadłości swojego wspólnego dłużnika.
Pierwsza kategoria obejmuje między innymi koszty postępowania upadłościowego, alimenty, renty za spowodowanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, które przypadają za czas po ogłoszeniu upadłości. Oprócz tego zostały tam też zamieszczone dożywotnie renty ustanowione w związku z zamianą umowy dożywocia oraz należności z umów, które upadły zawarł jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, a wykonania ich zażądał syndyk.
Natomiast w drugiej kategorii są należności przypadające na czas przed ogłoszeniem upadłości np. ze stosunku pracy i należności rolników za produkty dostarczane z własnego gospodarstwa, alimenty oraz renty odszkodowawcze oraz składki na ubezpieczenie społeczne z odsetkami i kosztami egzekucji. Do kategorii trzeciej zostały zaliczone podatki i inne daniny publiczne, pozostałe składki na ubezpieczenie społeczne z odsetkami, a do czwartej inne należności. Natomiast piąta kategoria obejmuje pozostałe odsetki, które nie zostały zaspokojone w wyższych kategoriach.
Gdy zadłużony przedsiębiorca będzie zaspokajał wierzycieli z masy upadłości, to jego małżonek posiadający intercyzę o rozdzielności majątkowej będzie miał ograniczone możliwości występowania z roszczeniami. Nie będzie miał żadnych dodatkowych uprawnień przed innymi wierzycielami. W dodatku na uwzględnianie roszczeń może liczyć tylko wówczas gdy intercyzę zawarł co najmniej dwa lata przed ogłoszeniem upadłości
KONSEKWENCJE
Zamieszczenie konkretnej wierzytelności w określonej grupie ma wpływ na to, czy zostanie ona uregulowana. Gdy funduszów z masy upadłości nie wystarczy na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, to wówczas płaci się w kolejności według przynależności do poszczególnych grup.