Egzaminy wstępne na aplikację sądową i prokuratorską odbędą się na przełomie maja i czerwca. Szkolenie przyszłych adeptów Temidy ruszy we wrześniu. Pierwsi sędziowie opuszczą szkołę w 2015 roku, dwa lata wcześniej aplikację ukończą prokuratorzy.
Szkolenie aplikantów sądowych i prokuratorskich nie będzie już zadaniem sądów i prokuratur apelacyjnych. Tegorocznych kandydatów na sędziów i prokuratorów kształcić będzie Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. Posłowie odrzucili bowiem na ostatnim posiedzeniu Sejmu weto prezydenta do ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Zgodnie z nowymi przepisami aplikanci przez pierwszy rok będą się kształcili w ramach aplikacji ogólnej. Osoby, które ukończą ją z najlepszymi wynikami, będą mogły kontynuować naukę na specjalistycznej aplikacji sądowej lub prokuratorskiej.
- Ogłoszenie o naborze na aplikację umieścimy niezwłocznie po wejściu w życie ustawy - tłumaczy prokurator Andrzej Leciak, dyrektor Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Dodaje, że w ciągu trzech miesięcy od ogłoszenia o naborze zostanie przeprowadzony egzamin, a więc najprawdopodobniej w drugiej połowie maja.
- Natomiast zajęcia w szkole ruszą od września - podsumowuje Andrzej Leciak.

Dwuetapowy egzamin wstępny

Zgodnie z nowymi przepisami nabór na aplikację ogólną będzie odbywał się w drodze konkursu składającego się z dwóch etapów. Pierwszy to test sprawdzający wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa i nauk pokrewnych. Następne zadanie to praca pisemna, której celem jest weryfikacja umiejętności stosowania argumentacji prawniczej, zasad wykładni oraz kwalifikowania stanów faktycznych. Warunkiem dopuszczenia do drugiego etapu konkursu będzie uzyskanie minimum punktów, które określi minister sprawiedliwości.
Po przeprowadzeniu konkursu komisja przedstawi dyrektorowi Krajowej Szkoły listę osób, które kwalifikują się do odbycia aplikacji ogólnej. O kolejności zadecyduje suma uzyskanych punktów. Lista kwalifikacyjna zostanie ogłoszona w Biuletynie Informacji Publicznej. Tam również zostaną w późniejszym terminie zamieszczone informacje o osobach, które zostały przyjęte na aplikację ogólną. Niezależnie od tego każda z nich zostanie zawiadomiona o pomyślnym wyniku konkursu. Wówczas będzie miała 14 dni na złożenie oświadczenia o gotowości rozpoczęcia aplikacji.
Po przeprowadzeniu konkursu i ustaleniu listy aplikantów nadejdzie czas na sprawdzenie, czy każda ze znajdujących się na niej osób może poszczycić się nieposzlakowaną opinią. Do tego będą potrzebne informacje z Krajowego Rejestru Karnego oraz opinia właściwego komendanta wojewódzkiego policji.

Droga do zawodu sędziego

Zgodnie z projektem szkolenie przyszłych sędziów i prokuratorów będzie dwuetapowe. Aplikacja ogólna będzie trwać 12 miesięcy. Warunkiem jej ukończenia jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji. Następnie każda z osób będzie mogła złożyć wniosek o kontynuowanie szkolenia na aplikacji prokuratorskiej lub sędziowskiej. Aplikacja sędziowska będzie trwać 54 miesiące.
- W trakcie stażu aplikanci sędziowscy zostaną zatrudnieni na stanowisku asystenta sędziego na czas określony, a następnie na stanowisku referendarza sądowego na czas nieokreślony. W 30 miesiącu szkolenia aplikanci przystąpią do egzaminu sędziowskiego. Koniecznym warunkiem będzie tutaj uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk - mówi Andrzej Leciak, dyrektor Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury.
Aplikacja prokuratorska będzie trwała 30 miesięcy i także będzie połączona z zajęciami i praktykami w KSSP. W ostatnim miesiącu aplikacji aplikanci przystąpią do egzaminu prokuratorskiego.



Co dalej z asesorami

Ustawa zawiera również regulacje dotyczące obecnych asesorów. Zgodnie z nimi każdy asesor po roku orzekania zostanie sędzią. Zdaniem ekspertów przepisy zostały przyjęte zbyt późno.
- Cała procedura nominacyjna asesora na sędziego trwa od sześciu do ośmiu miesięcy, a mamy trzecią dekadę stycznia. Trzeba pamiętać, że upłynie jeszcze trochę czasu, zanim zostanie ogłoszone obwieszczenie o wolnych etatach w sądach - tłumaczy sędzia Marek Celej, dyrektor Wydziału Prawnego w Krajowej Radzie Sądownictwa. Przypomina, że Trybunał Konstytucyjny jeszcze w październiku 2006 r. wydał orzeczenie sygnalizacyjne na temat niekonstytucjonalności instytucji asesora.
- Miało to na celu danie rządowi i ustawodawcy odpowiednio dużo czasu na podjęcie odpowiednich kroków. Mówiliśmy o tym i proponowaliśmy ustawę, która wprowadzała instytucję sędziego grodzkiego oraz skracała asesurę - zaznacza Marek Celej.
Podobnie sytuację ocenia sędzia Stanisław Dąbrowski, przewodniczący KRS.
- Jako Krajowa Rada nie będziemy blokowali sędziowskich nominacji. Jeżeli wnioski z Ministerstwa Sprawiedliwości wpłyną do nas do końca marca, prezydent powinien powołać obecnych asesorów na stanowiska sędziowskie przed wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego - tłumaczy sędzia Stanisław Dąbrowski. Dodaje, że wszystko zależy od sprawnych działań resortu sprawiedliwości.

Trudniej bez asesorów

Brak nominacji dla asesorów to duży problem dla wymiaru sprawiedliwości. Największe trudności odczują wydziały karne. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego skład sądu w toku procesu nie może się zmieniać. Zmiana sędziego w toku postępowania powoduje nieważność postępowania i proces trzeba powtarzać od początku.
- Sędzia karny, jak rozpocznie proces, to musi go doprowadzić do samego końca. Jak nie dokończy, to takie postępowanie ulega odroczeniu. Nie wiadomo jednak, na jak długo. Dzisiaj nie wiemy jeszcze, kiedy orzekający w sprawie asesor zostanie nominowany na sędziego - tłumaczy sędzia Marek Celej. Inaczej jest w postępowaniu cywilnym, gdzie zmiana sędziego co do zasady dopuszczalna jest na każdym etapie postępowania, pod warunkiem że wyrok wydany jest przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku.

Obecni aplikanci

Zmianie nie ulegnie model szkolenia dotychczasowych aplikantów. Zgodnie z propozycją ministerstwa aplikacja sądowa rozpoczęta przed 1 stycznia 2008 r. oraz kończący ją egzamin sędziowski odbywa się na zasadach obowiązujących przed tym dniem.
- Dotychczasowi aplikanci sądowi po zdanym egzaminie sędziowskim będą pracowali w charakterze referendarza bądź asystenta sędziego - wyjaśnia Jacek Czaja. Dodaje, że po upływie przewidzianego przez ustawę czasu będą mogli wystartować w konkursie na sędziego.
Nowe przepisy wejdą w życie w ciągu 14 dni od ich ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących asesorów, które zaczną obowiązywać od 5 maja 2009 r.
KALENDARIUM
październik 2006 r. Trybunał Konstytucyjny kieruje do Sejmu postanowienie sygnalizujące fakt wpływania skarg konstytucyjnych na przepisy o asesorach i istnieje prawdopodobieństwo uznania ich za niekonstytucyjne.
30 marca 2007 r. prezydent kieruje do Sejmu pakiet ustaw zmieniających m.in. konstytucję, asesorów mają zastąpić sędziowie na próbę.
24 października 2007 r. Trybunał Konstytucyjny wydaje wyrok, w którym orzeka, że sprawowanie funkcji sędziowskich jest niezgodne z konstytucją. Wejście w życie przepisów zostało odroczone na 18 miesięcy
5 sierpnia 2008 r. rząd przyjmuję projekt ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury
29 września 2008 r. do Sejmu wpływa prezydencki projekt zmian w ustawie o ustroju sądów powszechnych. Prezydent oraz Krajowa Rada Sądownictwa chcą, żeby asesora zastąpił sędzia grodzki
7 listopada 2008 r. Sejm uchwala ustawę o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury
8 grudnia 2008 r. ustawa trafia do prezydenta
24 grudnia 2008 r. prezydent wetuje ustawę
23 stycznia 2009 r. Sejm odrzuca weto prezydenta
luty 2009 r. ustawa o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury wejdzie w życie
6 maja 2009 r. wejdzie w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, asesorzy nie będą mogli już orzekać