Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o przyjęcie przepisów zapewniających ochronę frankowiczów przed eksmisją na bruk. Właścicielom lokali i nieruchomości nie przysługuje bowiem prawo do lokalu socjalnego.

PRO w piśmie do ministra infrastruktury i budownictwa wskazuje, że obecnie obowiązujące rozwiązania prawne chronią przed eksmisją osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji życiowej, lecz jedynie w przypadkach, gdy są najemcami lokali. Oznacza to, że właściciele lokali mieszkalnych bądź nieruchomości zakupionych na kredyt (także na kredyt we frankach) nie mogą uzyskać uprawnień do lokalu socjalnego (przyznawanego przez sąd) nawet w przypadku, gdy ich obecna sytuacja życiowa i materialna ulega drastycznemu pogorszeniu i nie pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych.

Adam Bodnar przypomina, że w sytuacji, gdy właściciel lokalu nie spłaca zaciągniętego kredytu hipotecznego, to będący wierzycielem bank w celu odzyskania wierzytelności podejmuje czynności zmierzające do wszczęcia egzekucji z nieruchomości poprzez sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji publicznej. Jeśli sprzedaż dojdzie do skutku, właściciel zlicytowanej nieruchomości nie może liczyć na uzyskanie lokalu socjalnego, co wiązać może się jego eksmisją do pomieszczenia wskazanego przez gminę, jednak może mieszkać tam nie dłużej niż na 6 miesięcy. Po tym terminie osoba ta zostaje przeniesiona do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe. PRO zauważa bowiem, że „prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości, także nieruchomości służącej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika i jego domowników, stanowi tytuł wykonawczy uprawniający do usunięcia dłużnika z nieruchomości i wydania jej wierzycielowi”.

Kogo obejmuje szczególna ochrona przed eksmisją?

Osoby objęte ochroną przed bezdomnością na podstawie art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1610) to kobiety w ciąży, osoby małoletnie i niepełnosprawne oraz sprawujące nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałe, obłożnie chorzy, emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osoby posiadające status bezrobotnego oraz osoby spełniające przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały, o ile nie mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Sąd w stosunku do wyżej wskazanych osób, w wyroku orzekającym opróżnienie lokalu nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Przepisy te mają jednak zastosowanie tylko do lokatorów, czyli najemców lub innych osób używających lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.