Jakie są treść i skutki dla przedsiębiorców i konsumentów nowej ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym?
20 grudnia 2007 r. weszła w życie nowa ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. nr 171, poz. 1206). Wprowadza ona do polskiego systemu prawnego Dyrektywę europejską 2005/29/WE, której celem jest harmonizacja środków ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.
Ustawa znajduje zastosowanie wyłącznie do relacji zachodzących między przedsiębiorcami a konsumentami. Mimo że relacje pomiędzy przedsiębiorcami nie wchodzą w zakres zastosowania ustawy, jej postanowienia pośrednio ich dotyczą, bowiem ustawa zabezpiecza także przedsiębiorców w sposób zgodny z prawem przed skutkami nieuczciwej konkurencji.
Artykuł 3 ustawy zawiera zakaz stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych. Praktyka rynkowa uznawana jest za nieuczciwą, jeśli jest sprzeczna z zasadami staranności zawodowej i jeśli może w sposób istotny zniekształcić zachowanie rynkowe konsumenta dotyczące konkretnego produktu (art. 4 ustawy). W szczególności za nieuczciwe praktyki rynkowe uznaje się praktyki agresywne lub wprowadzające w błąd.
Praktyka wprowadzająca w błąd została zdefiniowana jako praktyka handlowa rozpowszechniająca nieprawdziwe lub zwodnicze informacje, w wyniku których konsument podejmuje lub może podjąć decyzję dotyczącą umowy inną od tej, którą podjąłby, gdyby nie działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy. Za praktykę wprowadzającą w błąd uważa się też pominięcie informacji umożliwiających konsumentowi podjęcie decyzji odnośnie do zawarcia danej transakcji.
Praktyka rynkowa jest uznawana za agresywną, jeśli przedsiębiorca ogranicza swobodę wyboru konsumenta lub jego zachowanie względem produktu poprzez wykorzystywanie przewagi, stosowanie przymusu, w tym przymusu fizycznego, lub wywieranie niedopuszczalnego nacisku i powoduje podjęcie przez konsumenta decyzji, której nie podjąłby w innych okolicznościach.
Ustawa przewiduje środki prawne umożliwiające dochodzenie roszczeń w razie dopuszczenia się przez przedsiębiorcę nieuczciwej praktyki. Z roszczeniami będą mogli wystąpić nie tylko konsumenci, ale także rzecznicy: praw obywatelskich, ubezpieczonych, konsumentów oraz krajowe i regionalne organizacje konsumenckie.
Ustawa odnosi się główne do działań reklamowych, promocyjnych oraz służących do wprowadzania towarów i usług na rynek. Pomimo że ustawa nie nakłada istotnych zobowiązań na przedsiębiorców (np. zgodnie z art. 13 ciężar dowodu spoczywa na konsumencie), przedsiębiorcy powinni przestrzegać postanowień ustawy, bowiem konsumenci będą mogli wysunąć przeciwko nim roszczenia z tytułu odpowiedzialności cywilnej.
IOANA TUDOR
z Kancelarii Prawnej GLN