Skierowałem pozew przeciwko członkowi zarządu spółki z o.o., która była moim kontrahentem i nie opłaciła rachunków. Ponieważ nie mam jego aktualnego miejsca zamieszkania, a z wydziału informacji MSWiA uzyskałem odpowiedź, że od roku nie jest zameldowany pod podanym adresem – wniosłem o kuratora. Sąd jednak zwrócił pozew, podając jako uzasadnienie, że nie sprawdziłem sytuacji w terenie, w Krajowym Rejestrze Sądowym i nie uprawdopodobniłem wniosku. Czy mam podstawy, aby się odwołać?
Orzeczenie sądu (zarządzenie) odmawiające ustanowienia kuratora i zwracające pozew jest w tym przypadku prawnie uzasadnione. Wynika to przede wszystkim z art. 144 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.). Stanowi on, że przewodniczący (sąd) ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane.
Konstrukcja tego przepisu w powiązaniu z art. 143 k.p.c. prowadzi do wniosku, że jego celem jest zagwarantowanie reprezentacji stronie, której miejsce pobytu nie jest znane (tu pozwanemu), a zachodzi potrzeba doręczenia pozwu lub innych pism procesowych wywołujących potrzebę obrony jej praw.
Zatem warunkiem ustanowienia kuratora dla strony jest ustalenie, że miejsce jej pobytu nie jest znane. Wystąpienie tej przesłanki należy jedynie uprawdopodobnić. Co istotne, obowiązek uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu strony nie jest znane, spoczywa – w myśl art. 144 par. 1 zdanie pierwsze k.p.c. – na osobie zainteresowanej ustanowieniem kuratora. Potwierdził to Sąd Okręgowy w Gliwicach w postanowieniu z 28 stycznia 2016 r. (sygn. akt III Ca 1607/15). Sąd podkreślił, że poprzestanie na informacjach uzyskanych od policji lub stwierdzeniu właściwego organu, że strona nie jest zameldowana w danej miejscowości, nie wystarcza do spełnienia tego wymagania. Wskazał ponadto, że niezbędne jest wykazanie, iż także inne osoby – poza występującym o ustanowienie kuratora – nie mają wiadomości potrzebnych do doręczenia stronie pisma procesowego lub zawiadomienia o posiedzeniu sądu.
W podanym przez czytelnika stanie faktycznym sąd przyjął, że dla zasadności ustanowienia kuratora nie wystarczy jedynie przedłożenie dokumentu wystawionego przez stosowny wydział MSWiA, z którego wynika, że dana osoba nie jest zameldowana pod określonym adresem. W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że zameldowanie pod danym adresem jest pojęciem administracyjnoprawnym i nie ma znaczenia dla prawa cywilnego, w tym dla określania adresu pozwanego w pozwie (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 30 marca 2016 r., sygn. akt I ACZ 464/16).
Dodatkową okolicznością działającą na niekorzyść czytelnika jest to, że pozwany był (jest nadal) członkiem zarządu spółki z o.o. Istotne znaczenie mają w tym kontekście art. 8 i 10 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wynika z nich, że każdy może przeglądać informacje zawarte w rejestrze, w tym dotyczące spółek z o.o. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w postanowieniu z 23 sierpnia 2013 r. (sygn. akt I ACZ 1435/13) w podobnej sytuacji zaakcentował, że: „Prawidłowo w uzasadnieniu zarządzenia wskazano, że powódka nie wykorzystała wszystkich dostępnych źródeł informacji celem ustalenia adresu pozwanego – przede wszystkim nie sprawdziła adresu pozwanego w aktach rejestrowych, gdzie pozwany jako członek zarządu miał obowiązek taki adres podać”.
Ewentualne zażalenie czytelnika na orzeczenie sądu zostanie z dużym prawdopodobieństwem oddalone. Przede wszystkim dlatego, że przesłanki ustanowienia kuratora mogą być dowodzone za pomocą różnych środków, a czytelnik tego nie dopełnił. Orzeczenie sądu nie zamyka jednak możliwości skierowania ponownego pozwu ze stosownym wnioskiem o kuratora, o ile należycie zostanie uprawdopodobnione, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane.
Podstawa prawna
Art. 143, art. 144 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.).
Art. 8 i 10 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 678 ze zm.).