W trzeciej części komentarza omówione zostaną przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.), które formułują zasady ogólne administracyjnego postępowania egzekucyjnego. Są to podstawowe (nadrzędne) reguły, które uznane zostały za takie przez ustawodawcę. Inaczej mówiąc, są to wiążące wytyczne dla organów administracyjnych.
Przymus stwarza niebezpieczeństwo nadużywania władzy. Dlatego dokładne przestrzeganie obowiązujących przepisów przez administrację publiczną oraz właściwa ich interpretacja są szczególnie ważne w postępowaniu egzekucyjnym. Rolą tych reguł jest ochrona zobowiązanego przed niepotrzebnymi dolegliwościami. Ustawodawca, formułując określone normy, nadał im tylko nadrzędne znaczenie. Nie nazwał ich jednak. Lukę tę wypełniły doktryna i orzecznictwo. Dlatego niektóre z tych zasad są różnie nazywane. Oczywiście sposób ich określenia nie ma praktycznego znaczenia. W doktrynie wymienia się m.in. takie zasady, jak obligatoryjnego podejmowania egzekucji (art. 6 u.p.e.a.), legalności (art. 7 par. 1 u.p.e.a.), stosowania najłagodniejszego środka egzekucyjnego (art. 7 par. 2 u.p.e.a.), niedopuszczalności stosowania środka egzekucyjnego, gdy odpadła podstawa prowadzonej egzekucji (art. 7 par. 3 u.p.e.a.), poszanowania minimum egzekucji (art. 8–10 u.p.e.a.) czy zagrożenia (art. 15 u.p.e.a.). Nieprzestrzeganie lub nieprawidłowe stosowanie zasad ogólnych może oznaczać rażące naruszenie przepisów, co w konsekwencji może powodować np. uchylenie postanowienia, na które złożono zażalenie lub uchylenie dokonanej czynności egzekucyjnej, zaskarżonej w trybie art. 54 u.p.e.a.

TU ZNAJDZIESZ KOMENTARZ: Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (cz. 3)>>

Procedura egzekucyjna jest uregulowana w odrębnej ustawie niż procedura orzecznicza, którą ustala kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Dlatego może się pojawić wątpliwość, czy w egzekucji obowiązków mają zastosowanie zasady ogólne k.p.a. Takiego dylematu nie ma w przypadku kodeksu postępowania cywilnego, gdyż w jednym akcie zawarta jest procedura orzecznicza i egzekucyjna.
W doktrynie przeważa pogląd, że w administracyjnym postępowaniu przymusowym mają zastosowanie także zasady ogólne k.p.a. Jest ono bowiem kontynuacją (następną fazą) procedury jurysdykcyjnej (administracyjnej czy też cywilnej). Wniosek ten dodatkowo potwierdza art. 18 u.p.e.a., gdzie jest mowa o tym, że jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy k.p.a. Z uwagi na odmienność i specyfikę tego postępowania można mieć wątpliwość, czy faktycznie wszystkie zasady ogólne wyprowadzane z k.p.a. mogą mieć w nim zastosowanie. Wymienić należy zasadę dwuinstancyjności (art. 15 k.p.a.) czy zaskarżalności do sądu administracyjnego wydawanych w nim ostatecznych orzeczeń (art. 16 par. 2 k.p.a.). Natomiast pozostałe reguły (nie wyłączając zasady ugodowego załatwiania spraw) powinny być uznane za obowiązujące w postępowaniu egzekucyjnym. Chodzi o zasady: legalizmu (art. 6 k.p.a.), praworządności, prawdy obiektywnej, wyważania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli (art. 7 k.p.a.), wzbudzania zaufania do organów władzy publicznej (art. 8 k.p.a.), informowania stron (art. 9 k.p.a.), a także czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 k.p.a.), przekonywania (art. 11 k.p.a.), szybkości, prostoty i wnikliwości postępowania (art. 12 k.p.a.) czy pisemności (art. 14 k.p.a.).
Kolejna część komentarza ukaże się 15 lutego
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – baza publikacji
Dotychczas w tygodniku Samorząd i Administracja komentowaliśmy ustawy:
● z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
● z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej
● z 22 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych
● z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
● z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
● z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej
● z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. poz. 195), chodzi o program 500+
● z 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 960).
Wykaz skrótów
k.c. – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.)
konstytucja – ustawa z 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja RP (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.)
k.p. – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 poz. 1666 ze zm.)
k.p.a. – ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.)
k.p.c. – ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.)
k.r.o. – ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2082 ze zm.)
r.o.p.n.r. – rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 16 maja 1996 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji sądowej (Dz.U. nr 63, poz. 300)
u.a.r.m.r – ustawa z 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1512 ze zm.)
u.e.r.f.u.s. – ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.)
u.k.u.r. – ustawa z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2052 ze zm.)
u.m. – ustawa z 21 listopada 1996 r. o muzeach (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 987 ze zm.).
u.o.p. – ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.)
u.p.e.a. – ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 599 ze zm.)
u.p.s. – ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 930 ze zm.)
u.s.u.s. – ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.)
u.w.k.c. – ustawa z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. z 2016 r. poz. 1860)