Na wniosek spadkobierców albo z urzędu sąd może zabezpieczyć spadek. Robi to wówczas, gdy rzeczom należącym do masy spadkowej grozi zniszczenie, uszkodzenie albo zaginięcie.
Sąd nie musi zabezpieczać wszystkich aktywów i pasywów, wystarczy, że spisem inwentarza obejmie tylko te, którym grozi naruszenie. Zabezpieczyć spadek ma prawo w każdym czasie, nie tylko zaraz po śmierci spadkodawcy.
Wniosek o zabezpieczenie spadku składa się do sądu, w którego okręgu znajdują się rzeczy będące w chwili śmierci spadkodawcy w jego władaniu. Może go zgłosić każdy, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, zapisobiorcą, ma prawo do zachowku, jest wykonawcą testamentu, współwłaścicielem rzeczy wchodzących do spadku, wierzycielem lub współuprawnionym co do praw po spadkodawcy.
Ważne!
Sąd może zlecić spisanie majątku spadkowego i oddanie pod dozór, złożenie do depozytu lub ustanowienie zarządu tymczasowego albo dozoru nad nieruchomością
Z urzędu zabezpieczenia spadku dokonuje sąd, wówczas gdy spadkobierca jest nieznany, nieobecny, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych i nie ma ustawowego przedstawiciela. Wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu spadku i o spisie inwentarza sąd zleca wówczas komornikowi lub innemu organowi.
W postanowieniu sąd określa środki zabezpieczenia: spisanie majątku i oddanie go pod dozór, złożenie do depozytu, ustanowienie zarządu tymczasowego albo dozoru nad nieruchomością. Sąd może zmienić środki zabezpieczenia, stosować je równocześnie albo kolejno.
Zabezpieczeniu masy spadkowej służy spis inwentarza. Różni się on od spisu dokonywanego w ramach zabezpieczenia spadku tym, że przy okazji ustala się skład i wartość całego spadku. Zaznacza się wartość każdego przedmiotu oraz określa wartość długu. Ujęte w spisie ruchomości i nieruchomości pozostawia się u spadkobiercy, który je do tej pory posiadał. Wciągnięte do spisu przedmioty mogą być również złożone do depozytu. Spis inwentarza może zostać uzupełniony, gdy po jego sporządzeniu ujawni się dodatkowy majątek albo długi.
Komornik na zlecenie sądu rejonowego dokonuje spisania majątku ruchomego w toku zabezpieczenia spadku lub sporządzenia spisu inwentarza. Robi to w obecności dwóch świadków, sporządza w dwóch egzemplarzach protokół, który podpisują wszyscy obecni.
Dokonując zabezpieczenia spadku, komornik może opieczętować rzeczy z wyjątkiem rzeczy codziennego użytku, a także tych, które z uwagi na swoje właściwości nie mogą zostać opieczętowane, bądź do których osoba trzecia zgłosiła i uprawdopodobniła prawa.
Pieczęcie mogą zostać z urzędu zdjęte tylko przez tego komornika, który je nałożył, bądź przez osobę, którą do tego upoważnił sąd rejonowy.
Natomiast pieniądze, złote monety, kruszce szlachetne i wyroby z nich, drogie kamienie, kosztowności, papiery wartościowe mogą zostać złożone do depozytu sądowego, natomiast kosztowności oddane na przechowanie dozorcy.
Bezpośrednio do komornika można złożyć wniosek o sporządzenie spisu inwentarza. Przystępując do spisu komornik zawiadomi o tym niezwłocznie sąd spadku, a także wnioskodawcę, spadkobiercę, wykonawcę testamentu, kuratora spadku, dozorcę lub zarządcę tymczasowego. Komornik z urzędu ustala, które przedmioty powinny zostać objęte spisem inwentarza. Wciągnięte do spisu ruchomości i nieruchomości - oprócz oddanych do depozytu - pozostawia się w posiadaniu spadkobiercy. Uzupełnienie spisu inwentarza może nastąpić po ujawnieniu się dodatkowego majątku lub długu.